Β΄ Εθνοσυνέλευση και Β΄ Βουλευτικό

Επαρχία Πόρου

Ανάδειξη αντιπροσώπων

Με βάση τον εκλογικό νόμο της 9ης Νοεμβρίου 1822 και τη διακήρυξη του Εκτελεστικού Σώματος της ίδιας ημέρας, προκηρύχθηκαν εκλογές για το Β΄ Βουλευτικό, ωστόσο η Διοίκηση τελικά προχώρησε στη σύγκληση της Β΄ Εθνοσυνέλευσης στις 29 Μαρτίου 1823.

Ο Πόρος δεν αποτελούσε ιδιαίτερη επαρχία την εποχή που διεξήχθη η Β΄ Εθνοσυνέλευση, ενώ μέχρι το Μάιο του 1823 δεν ήταν ενταγμένος καν σε κάποια διοικητική περιφέρεια. Μολαταύτα, από τα πρακτικά της εθνοσυνέλευσης επιβεβαιώνεται στις συνεδριάσεις η συμμετοχή δύο πληρεξουσίων προερχόμενων από το νησί, των Κωνσταντίνου Λογοθέτη Δουζίνα και Σταμάτη, πρώην Οικονόμου. Για την εκλογική διαδικασία από την οποία αναδείχθηκαν δεν εντοπίστηκαν πληροφορίες.

Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της εθνοσυνέλευσης, συγκροτήθηκε σε σώμα το Β΄ Βουλευτικό. Είναι βέβαιο ότι ο Πόρος απέστειλε και παραστάτη στο σώμα αυτό, του οποίου δεν γνωρίζουμε το όνομα. Κατά την πρώτη συνεδρίαση του σώματος, στις 26 Απριλίου 1823, η εκλογή παραπέμφθηκε από την ολομέλεια προς εξέταση, μαζί με άλλες διαφιλονικούμενες εκλογές, σε ειδική επιτροπή ελέγχου των παραστατικών εγγράφων. Στις 30 Απριλίου η επιτροπή αρνήθηκε να κάνει αποδεκτό τον παραστάτη του νησιού, επειδή αυτό δεν αποτελούσε ιδιαίτερη επαρχία: «η νήσος ως μη ωργανισμένη πολιτικώς δεν ημπορεί να στείλη παραστάτην, έως ότου η Υπερτάτη Διοίκησις να την οργανίση».

Αμέσως μετά την απόφαση, ξεκίνησαν οι συζητήσεις σχετικά με την επαρχία στην οποία θα έπρεπε να ενταχθεί ο Πόρος. Εκπρόσωποι του ντόπιου πληθυσμού εξέφρασαν αρχικά την επιθυμία να προσαρτηθεί το νησί στην επαρχία Κορίνθου, λύση στην οποία αντιδρούσαν οι Κορίνθιοι. Τελικά, προκρίθηκε τόσο από το Εκτελεστικό (2 και 5 Μαΐου 1823) όσο και από το Βουλευτικό (5 Μαΐου 1823) ο σχηματισμός μιας καθαρά νησιωτικής επαρχίας, αποτελούμενης από τις νήσους Πόρο, Αίγινα, Σαλαμίνα και Αγκίστρι, διευθέτηση που θα επέτρεπε και την ευνοϊκότερη εκπροσώπηση του Πόρου στα αντιπροσωπευτικά σώματα.

Η νέα επαρχία Αιγίνης, Πόρου, Σαλαμίνος και Αγκιστρίου σημαδεύτηκε από την πολύμηνη διένεξη ανάμεσα στα δύο κυριότερα νησιά, τον Πόρο και την Αίγινα, σχετικά με το ποιο θα ονομαζόταν πρωτεύουσα και σε όλο το χρόνο ζωής της δεν κατάφερε να εκλέξει παραστάτη. Ένα περίπου χρόνο μετά τη σύστασή της, στη συνεδρίαση του Βουλευτικού της 1ης Μαΐου 1824 αναγνώστηκε παραστατικό έγγραφο εκλογής από μόνο το νησί του Πόρου, το οποίο όριζε ως παραστάτη τον Νικόλαο Γκίκα. Ωστόσο το σώμα αρνήθηκε να τον κάνει δεκτό, εξαιτίας της έριδας ανάμεσα στα δύο νησιά. Στις 7 Μαΐου 1824 το Βουλευτικό αποφάσισε να μεταφερθεί η πρωτεύουσα της επαρχίας από την Αίγινα στον Πόρο και να διεξαχθεί νέα εκλογή εκεί, με τη συμμετοχή εκλεκτόρων από όλα τα νησιά, σύμφωνα με τις διατάξεις του εκλογικού νόμου. Ούτε αυτή η απόφαση εφαρμόστηκε και το Βουλευτικό αναγκάστηκε στις 23 Μαΐου να αναθέσει στην επιτροπή ελέγχου των παραστατικών εγγράφων να αποφασίσει σχετικά με την πρωτεύουσα της επαρχίας. Στις 4 Ιουνίου 1824 κατατέθηκε η εισήγηση της επιτροπής να διασπαστεί η επαρχία σε δύο περιφέρειες, η οποία όμως δεν έγινε αρχικά δεκτή από την ολομέλεια. Μολονότι το ζήτημα του ορισμού της πρωτεύουσας της επαρχίας επανήλθε σε αρκετές συνεδριάσεις του Βουλευτικού, το σώμα στάθηκε αδύνατο να λάβει οποιαδήποτε απόφαση. Τελικά, μόλις στις 29 Ιουλίου 1824 το Βουλευτικό αποφάσισε ότι, εφόσον για όλη τη Β΄ Περίοδο οι τοπικιστικές έριδες ανάμεσα στην Αίγινα και τον Πόρο δεν είχαν επιτρέψει την εκλογή παραστάτη, η μόνη δυνατή λύση ήταν να αποσχιστεί ο Πόρος και να αποτελέσει ιδιαίτερη επαρχία, με το δικαίωμα να εκλέγει δικό του παραστάτη. Η απόφαση περί σύστασης επαρχίας Πόρου εγκρίθηκε και από το Εκτελεστικό την 1η Αυγούστου 1824.

Ωστόσο και μετά την κοινοποίησή της, ο Πόρος (σε αντίθεση με την επαρχία Αιγίνης, Σαλαμίνος και Αγκιστρίου) δεν εξέλεξε παραστάτη στο Β΄ Βουλευτικό, με αποτέλεσμα να μείνει δίχως βουλευτική αντιπροσώπευση μέχρι τη λήξη της Β΄ Περιόδου.

Πηγές

Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχείο Υπουργείου Εσωτερικών (περιόδου Αγώνος), φάκ. 7, αρ. 57.

Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 2, Αθήνα 1972, σ. 1-2, 5, 15, 284, 291, 301, 313, 336, 367, 373, 374, 376.

Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 6, Αθήνα 1972, σ. 220.

Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 9, Αθήνα 1976, σ. 89.

Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 10, Αθήνα 1977, σ. 57, 445.

Πληρεξούσιοι

Σταμάτης, πρώην Οικονόμου
Παραπομπή

Σάκης Δημητριάδης, «Β΄ Εθνοσυνέλευση και Β΄ Βουλευτικό – Πόρου», Α΄ Ελληνική Δημοκρατία. Άτλαντας δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων – Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/ΕΙΕ – Βιβλιοθήκη της Βουλής, Αθήνα 2022 (ημερομηνία πρόσβασης xx/x/xxxx)